Zwrot Brukseli ws. EUDR

Komisja Europejska ogłosiła, że nie będzie dalszego opóźnienia wprowadzenia w życie kluczowego unijnego rozporządzenia dotyczącego zapobiegania wylesianiu, czyli Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/1115 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie udostępniania na rynku unijnym i wywozu z Unii niektórych towarów i produktów związanych z wylesianiem i degradacją lasów oraz uchylenia rozporządzenia (UE) nr 995/2010.

Decyzja ta została ogłoszona we wtorek 21 października 2025 r. podczas posiedzenia Rady ds. Środowiska w Luksemburgu przez Komisarkę UE ds. środowiska, Jessikę Roswall. Jeszcze miesiąc wcześniej Komisja sugerowała, że przepisy zostaną przesunięte o kolejny rok, co spotkało się z krytyką ze strony organizacji ekologicznych i części państw członkowskich.

Rozporządzenie o produktach wolnych od wylesiania (EU Deforestation-free Regulation, EUDR) zostało przyjęte w 2023 roku i ma na celu ograniczenie importu towarów, które przyczyniają się do niszczenia lasów tropikalnych. Przepisy obejmują takie produkty jak kawa, kakao, wołowina czy olej palmowy — wszystkie one będą mogły być wprowadzane na rynek Unii Europejskiej tylko wtedy, gdy ich pochodzenie nie wiąże się z wylesianiem. W rozporządzeniu wskazywano m.in., że: „wylesianie i degradacja lasów postępują w alarmującym tempie. Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) szacuje, że w latach 1990–2020 na całym świecie utracono 420 mln hektarów lasów, co odpowiada około 10 % pozostałych lasów na świecie, stanowiąc obszar większy niż powierzchnia całej Unii Europejskiej. Wylesianie i degradacja lasów są z kolei ważnymi czynnikami powodującymi globalne ocieplenie i utratę różnorodności biologicznej – dwa najważniejsze wyzwania środowiskowe naszych czasów. Każdego roku na świecie wciąż ubywa jednak 10 mln hektarów lasów. Na lasy silnie oddziałuje również zmiana klimatu, dlatego należy podjąć szereg wyzwań, aby w nadchodzących dziesięcioleciach zapewnić zdolność dostosowawczą lasów i ich odporność.”

Początkowo wejście w życie EUDR miało nastąpić w 2024 roku, jednak z uwagi na problemy techniczne i protesty branży rolniczej oraz importerów, termin przesunięto o 12 miesięcy. Teraz, po serii sprzecznych komunikatów, Komisja zdecydowała się jednak utrzymać pierwotny termin wdrożenia – 30 grudnia 2025 roku.

Komisarka Roswall ogłosiła jednocześnie, że wprowadzone zostaną pewne ułatwienia administracyjne, mające na celu zmniejszenie obciążenia biurokratycznego dla przedsiębiorstw. Zgodnie z nową propozycją, jedynie firma, która jako pierwsza wprowadza dany produkt na rynek UE, będzie zobowiązana do złożenia tzw. oświadczenia należytej staranności (due diligence statement). Oznacza to, że kolejne podmioty w łańcuchu dostaw nie będą musiały powielać dokumentacji, co ma usprawnić proces i ograniczyć przeciążenie unijnego systemu informatycznego.

Dodatkowo mikro- i małe przedsiębiorstwa otrzymają dodatkowy rok na dostosowanie się do przepisów. Dla pozostałych firm przewidziano sześciomiesięczny okres przejściowy – do 30 czerwca 2026 roku – w czasie którego nie będą jeszcze nakładane sankcje za brak pełnej zgodności z przepisami.

Decyzja Komisji spotkała się z mieszanymi reakcjami. Organizacje ekologiczne przyjęły ją z ulgą, wskazując, że dalsze opóźnienia osłabiłyby wiarygodność Unii Europejskiej w walce ze zmianami klimatu. Z kolei przedstawiciele przemysłu spożywczego i rolniczego ostrzegają, że mimo uproszczeń, nowe przepisy nadal będą wymagały kosztownych systemów śledzenia pochodzenia produktów oraz współpracy z dostawcami z krajów rozwijających się.

Propozycja zmian w zakresie administracyjnym musi jeszcze zostać zatwierdzona przez Parlament Europejski oraz Radę UE. Jeśli nie pojawią się kolejne komplikacje, EUDR stanie się jednym z najważniejszych narzędzi Unii w globalnej walce z degradacją środowiska i utratą bioróżnorodności.

Źródło: Politico Europe, “Brussels U-turns on anti-deforestation law delay”, 21.10.2025

O EUDR pisaliśmy już w 2022 r. – Traceability czyli transparentność w łańcuchu dostaw i produkcji

Photo: unsplash, Annie Spratt