Let’s make meat great again?

Na łamach Sentient Media ukazała się analiza Jessiki Scott-Reid, dziennikarki, która zajmuje się dezinformacją w sektorze żywności dot. sposobu komunikacji i promocji produktów zwierzęcych w Stanach Zjednoczonych.

Po ponad dekadzie wzrostu popularności diet roślinnych i alternatyw roślinnych dla mięsa, rok 2025 przyniósł wyraźny zwrot kulturowy. Mięso wróciło do głównego nurtu debaty publicznej jako produkt „naturalny”, „patriotyczny” i ..zdrowy. Trend ten, widoczny szczególnie w Stanach Zjednoczonych, ma jednak konsekwencje globalne – również dla Europy i Polski. W Unii Europejskiej w styczniu 2026 mają odbyć się negocjacje trójstronne dot. cenzury nazewnictwa roślinnych zamienników mięsa (Europa cenzuruje język).

Polityka, lobby i narracja „naturalności”

W USA przemysł mięsny od lat korzysta z silnego wsparcia politycznego. Według danych przytaczanych przez Sentient Media, lobby mięsne wydało w 2024 roku 5,5 mln dolarów na wpływanie na regulacje federalne. Jednocześnie sektor mięsa i nabiału otrzymywał wielokrotnie więcej środków publicznych na badania i promocję niż producenci żywności roślinnej.

W 2025 roku przekaz ten został wzmocniony przez zmianę klimatu politycznego oraz narrację promującą „powrót do tradycyjnego rolnictwa”, mimo że większość mięsa pochodzi dziś z wysoko uprzemysłowionych ferm, a nie z małych gospodarstw.

Eksperci cytowani przez Sentient podkreślają, że przejście na ekstensywną hodowlę byłoby możliwe wyłącznie przy znacznym ograniczeniu spożycia mięsa, co stoi w sprzeczności z aktualnymi trendami konsumpcyjnymi.

Fundusze Promocji w Polsce & Wspólna Polityka Rolna

W Polsce działają tzw. fundusze promocji – zgodnie z ustawą  z dnia 22 maja 2009 r. o funduszach promocji produktów rolno–spożywczych, utworzono 10 odrębnych funduszy promocji, z czego 7 funduszy promuje konsumpcję mięsa i nabiału zwierzęcego:

• Fundusz Promocji Mleka;
• Fundusz Promocji Mięsa Wieprzowego;
• Fundusz Promocji Mięsa Wołowego;
• Fundusz Promocji Mięsa Końskiego;
• Fundusz Promocji Mięsa Owczego;
• Fundusz Promocji Ziarna Zbóż i Przetworów Zbożowych;
• Fundusz Promocji Owoców i Warzyw;
• Fundusz Promocji Mięsa Drobiowego;
• Fundusz Promocji Ryb;
• Fundusz Promocji Roślin Oleistych (wprowadzony z dniem 1 sierpnia 2019 r.).

Na pewno wszyscy fani programu Kuchenne Rewolucje pamiętają odcinki programu z deskami do krojenia oznaczonymi napisami wskazującymi na promocję w ramach Funduszy Promocji.

Dodatkowo sama Wspólna Polityka Rolna i poprzez instrument polityki promocji i Programu dla Szkół, ale także systemu dopłat wspiera bardzo silnie produkcję i konsumpcję zwierzęcą.

Wystarczy zapoznać się z planem finansowym Funduszy, żeby ocenić jak wielką role odgrywają w promocji spożycia mięsa i nabiału, niezależnie od danych dot. zdrowia publicznego, emisji z sektora hodowlanego czy konieczności transformacji do systemów roślinnych. Niebagatelne jest zaangażowanie osób eksperckich, w szczególności lekarzy czy dziennikarzy:

• Ważna dieta – promocja produktów certyfikowanych wśród świadomych konsumentów poprzez lekarzy przy wykorzystaniu platform streamingowych” – w kwocie 129 735,06 PLN (Fundusz Promocji Mięsa Wołowego 2026/ Plan Finansowy na rok 2026)
• „Spotkania kulinarne z dziennikarzami – polska wołowina w kulturze” – w kwocie 162 225,00 PLN (Fundusz Promocji Mięsa Wołowego 2026/ Plan Finansowy na rok 2026)
• „Zdrowe drobiowe” w kwocie: 144 880,00 PLN (Fundusz Promocji Mięsa Drobiowego/ Plan Finansowy na 2026 r.)
• „Kaczka i gęś, duet idealny” w kwocie: 144 800,00 PLN (Fundusz Promocji Mięsa Drobiowego/Plan Finansowy na 2026 r.)

W Strategii Promocji Mięsa Wołowego autorzy sami wskazują na rolę działań promocyjnych i komunikacyjnych: „Podjęte przez fundusz promocji działania przyczyniły się do pojawienia się trendów na burgery (burgermania), na steki i na dobrą wołowinę. Wiele koncernów w swoich kampaniach reklamowych zaczęło używać wizerunku burgerów wołowych czy steków wołowych jako synonimu jedzenia ekskluzywnego. O dobrej wołowinie jest głośno w mediach i w internecie.”

Influencerzy, wysokobiałkowe diety i dezinformacja

Rok 2025 przyniósł także dynamiczny rozwój tzw. meat-fluencerów – twórców internetowych promujących diety wysokobiałkowe, w tym skrajne modele żywieniowe (np. dieta karniwora).

W przekazach tych często:

• podważa się rolę błonnika,
• demonizuje warzywa i produkty sojowe,
• promuje nadmierne spożycie białka zwierzęcego.

Z punktu widzenia bezpieczeństwa żywności i zdrowia publicznego jest to szczególnie problematyczne, ponieważ:

• Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) i WHO wskazują, że nadmierne spożycie czerwonego i przetworzonego mięsa zwiększa ryzyko chorób cywilizacyjnych,
• przeciętny konsument w krajach rozwiniętych już spożywa więcej białka, niż wynosi zapotrzebowanie fizjologiczne.

O wywoływaniu wojen kulturowych wokół talerzy można także przeczytać w analizach Changing Markets, w tym Big Meat and Dairy Greenwashing Narratives and Misinformation.

Wnioski dla zdrowia i bezpieczeństwa żywności

Choć politycy, lobby, influencerzy starają się aby mięso budowało swoją kulturową popularność, nie zmienia to faktów naukowych:

• nadmierna konsumpcja mięsa pozostaje problemem zdrowia publicznego,
• produkcja zwierzęca jest jednym z głównych sprawców kryzysu klimatycznego,
• produkcja zwierzęca to cierpienie i śmierć ponad 90 miliardów zwierząt lądowych rocznie,
• konsumenci nie mają dostępu do informacji na temat silnego dofinansowania do produkcji zwierzęcej i faktycznej ceny mięsa i nabiału, na którą składają się nasze podatki,
• rezygnacja ze spożycia mięsa i nabiału jest kluczowa dla realizacji celów klimatycznych i zdrowotnych.

Dla Polski oznacza to potrzebę:

• krytycznej oceny kampanii promocyjnych finansowanych ze środków publicznych oraz Funduszy Promocji,
• wzmacniania edukacji żywieniowej opartej na dowodach naukowych,
• zapewnienie dostępu do roślinnej żywności poprzez wyżywienie zbiorowe oraz wprowadzenie zamówień publicznych dla zdrowia i ochrony środowiska, które będą opierać się na kryteriach związanych z jakością żywności i wpływem żywności na zdrowie i klimat,
• zapewnienie informacji dot. pochodzenia i sposobu produkcji żywności, w szczególności w kontekście ferm wielkotowarowych,
• równoważenia przekazu marketingowego rzetelną informacją o bezpieczeństwie żywności.

Photo: Unsplash, DJ Johnson