Lepsza ochrona zwierząt to także skuteczna strategia dla zdrowia publicznego

W maju 2025 roku Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) przyjęła Porozumienie Pandemiczne – dokument, którego celem jest wzmocnienie globalnej współpracy w zakresie zapobiegania, przygotowania i reagowania na przyszłe pandemie. Choć uwaga opinii publicznej skupia się przede wszystkim na zdrowiu ludzi, istotnym, a mniej nagłaśnianym aspektem tego porozumienia jest jego znaczenie dla ochrony zwierząt i środowiska. Jak wskazują Tricia Croasdell i Heather Brown z organizacji World Animal Protection w artykule opublikowanym na Earth.org, prawdziwa prewencja zaczyna się wcześniej – od zmiany sposobu, w jaki traktujemy zwierzęta i środowisko.

Wiele groźnych chorób zakaźnych, w tym COVID-19, Ebola czy ptasia grypa – pojawiło się w wyniku intensywnych interakcji na styku człowieka, zwierząt i natury. Eksploatacja dzikiej fauny, przekształcanie siedlisk i intensywna hodowla zwierząt przyczyniają się do zwiększenia ryzyka przenoszenia patogenów między gatunkami.

Raporty Programu Środowiskowego ONZ (UNEP) oraz Międzyrządowej Platformy ds. Różnorodności Biologicznej i Usług Ekosystemowych (IPBES) jednoznacznie wskazują te czynniki jako główne tło potencjalnych przyszłych pandemii. Zwierzęta przetrzymywane w trudnych warunkach sanitarnych i poddawane stresowi są bardziej podatne na infekcje. Z kolei wysokie zagęszczenie w hodowlach przemysłowych oraz częste stosowanie antybiotyków może sprzyjać powstawaniu i rozprzestrzenianiu się odpornych szczepów drobnoustrojów.

Nowością w Porozumieniu Pandemicznym jest uwzględnienie podejścia One Health – uznającego, że zdrowie ludzi, zwierząt i środowiska jest ze sobą nierozerwalnie powiązane. To pierwszy przypadek, gdy koncepcja ta znalazła miejsce w międzynarodowym, prawnie wiążącym dokumencie. Praktycznie oznacza to zobowiązanie państw do podejmowania działań ograniczających ryzykowne interakcje między człowiekiem a zwierzętami oraz bardziej świadomego i odpowiedzialnego zarządzania zasobami środowiska.

Choć Porozumienie nie rozwiązuje wszystkich problemów, tworzy ramy, które pozwalają na długofalowe działania prewencyjne. Wdrożenie bardziej zrównoważonych praktyk w rolnictwie, kontrola nad handlem dzikimi zwierzętami oraz ochrona naturalnych ekosystemów to kierunki, które – według naukowych analiz – mogą przyczynić się do ograniczenia przyszłych zagrożeń epidemicznych.

Zmienność patogenów, przykład wirusa H5N1, który w ostatnich miesiącach przenosił się między kolejnymi gatunkami zwierząt, pokazuje, że monitorowanie relacji człowiek-zwierzę-środowisko jest kluczowe dla zdrowia publicznego. Perspektywa One Health w Porozumieniu Pandemicznym wpisuje się w ten trend i może wpłynąć na sposób, w jaki globalna społeczność będzie przygotowywać się na kolejne zagrożenia.

Czytaj więcej: https://earth.org/why-the-pandemic-agreement-matters-for-animal-protection/

Photo: Kin Li / Unsplash