Marnowanie żywności pod lupą RDPP. Czy robimy wystarczająco dużo?

O skali problemu, dostępnych narzędziach oraz wspólnej odpowiedzialności za przeciwdziałanie marnowaniu żywności dyskutowano podczas VI posiedzenia plenarnego Rady Działalności Pożytku Publicznego, które odbyło się 30 czerwca 2025 roku. Mimo podejmowanych inicjatyw, nadal pozostaje wiele do zrobienia, by skutecznie ograniczyć straty żywności.

Jednym z punktów agendy była dyskusja poświęcona przeciwdziałaniu marnowaniu żywności – skali zjawiska, wyzwaniach i dostępnych narzędziach. Dyskusję moderował Andrzej Rybus-Tołłoczko, a w rozmowie wzięły udział osoby eksperckie oraz przedstawiciele i przedstawicielki organizacji społecznych, administracji i ministerstw. Na stole znalazło się pytanie, które powinno zaniepokoić każdego konsumenta i konsumentkę: czy rzeczywiście przeciwdziałamy marnowaniu żywności, czy jest to wciąż wyzwanie wymagające pilnej uwagi?

Według raportu Eurostatu, w 2022 roku każda osoba mieszkająca w Unii Europejskiej wyrzuciła średnio 132 kg żywności, co łącznie dało 59,2 mln ton zmarnowanej żywności w całym regionie. Gospodarstwa domowe były głównym źródłem marnowania żywności, odpowiadając za 54% strat, czyli około 72 kg na osobę, natomiast pozostałe 46% pochodziło z różnych etapów łańcucha dostaw: produkcja żywności i napojów stanowiła 19% (25 kg na osobę), restauracje i usługi gastronomiczne 11% (15 kg na osobę), handel detaliczny i dystrybucja żywności 8% (11 kg na osobę), a produkcja pierwotna, czyli rolnictwo, także 8% (10 kg na osobę).

Podczas spotkania rozmawiano przede wszystkim o realizacji ustawy o przeciwdziałaniu marnowaniu żywności oraz doświadczeniach organizacji pozarządowych w tym zakresie. Dr hab. inż. Beata Bilska, prof. Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (Instytut Nauk o Żywieniu Człowieka), przybliżyła skalę problemu, podkreślając, że wymaga on systemowego podejścia i współdziałania na wielu poziomach – od produkcji, przez dystrybucję, aż po konsumpcję.

Błażej Krasoń, Wiceprezes Zarządu Federacji Polskich Banków Żywności (Bank Żywności we Wrocławiu), zwrócił uwagę na rosnącą rolę organizacji pomocowych, które w obliczu narastającego ubóstwa stają się kluczowym wsparciem dla osób najbardziej potrzebujących. Podkreślił, że ostatnie lata pokazały, jak niezbędna jest sprawna i szeroka sieć pomocy żywnościowej, zwłaszcza w sytuacjach kryzysowych. Zaznaczył też, że Banki Żywności, działając w ramach Rady, pełnią ważną rolę jako głos organizacji społecznych i pomocowych, które na co dzień walczą z marnowaniem żywności i wspierają najbardziej potrzebujące osoby. Ich obecność w Radzie pozwala na uwzględnianie doświadczeń i potrzeb tych podmiotów w debacie publicznej oraz przy tworzeniu polityk.

W dyskusji uczestniczyli także Marek Goleń, Dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami w Ministerstwie Klimatu i Środowiska, oraz Joanna Trybus, Zastępca Dyrektora Departamentu Rynków Rolnych i Transformacji Energetycznej Obszarów Wiejskich z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Przedstawiciele ministerstw przedstawili narzędzia prawne i administracyjne mające wspierać przeciwdziałanie marnowaniu żywności, podkreślając konieczność lepszej współpracy i koordynacji działań między sektorem publicznym a organizacjami pozarządowymi.

Magdalena Masiak z Caritas Polska wniosła do rozmowy perspektywę organizacji pomocowych, podkreślając praktyczne doświadczenia w walce z marnowaniem żywności i wspieraniu osób potrzebujących.

Rozmowa pokazała, że choć świadomość problemu rośnie, a działania są podejmowane, to przeciwdziałanie marnowaniu żywności wymaga ciągłego zaangażowania i współpracy wszystkich stron – od administracji publicznej, przez organizacje społeczne, po osoby indywidualne.

Photo: Overflowing garbage can by the blowup / Unsplash