Bez wyboru na talerzu – Green REV apeluje o równość w żywieniu dzieci

Green REV Institute stanowczo sprzeciwia się treści projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia z 16 czerwca 2025 r., które określa grupy środków spożywczych dopuszczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty. Organizacja alarmuje, że proponowane regulacje dyskryminują dzieci stosujące diety roślinne, eliminacyjne oraz wynikające z przekonań religijnych.

Think tank specjalizujący się w kwestiach prawa do zdrowej i bezpiecznej żywności oraz równego traktowania wskazuje, że projekt wprowadza obowiązkowy model żywienia oparty na produktach odzwierzęcych, nie przewidując realnych, pełnowartościowych alternatyw. Zdaniem Green REV, dzieci rezygnujące z mięsa, ryb czy produktów mlecznych z powodów zdrowotnych, etycznych lub religijnych są systemowo pozbawiane dostępu do odpowiednio zbilansowanych posiłków w szkołach i przedszkolach. Stanowi to naruszenie prawa do żywności, jakie określa Komentarz ogólny nr 12 Komitetu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych ONZ do art. 11 Międzynarodowego Paktu PESC – zgodnie z nim każda osoba powinna mieć zapewniony fizyczny i ekonomiczny dostęp do żywności, która jest wystarczająca ilościowo i jakościowo, bezpieczna, kulturowo akceptowalna oraz zgodna z indywidualnymi potrzebami zdrowotnymi i żywieniowymi.

„Rozporządzenie w obecnym kształcie narusza prawo do żywności, zasadę równego traktowania oraz konstytucyjne prawa rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami” – czytamy w oficjalnym stanowisku organizacji.

Takie podejście legislacyjne jest nie tylko społecznie krzywdzące, ale również sprzeczne z obowiązującymi przepisami prawa krajowego i unijnego, które jednoznacznie zakazują nierównego traktowania w dostępie do usług publicznych – niezależnie od przyczyny różnic. Dotyczy to także edukacji i żywienia zbiorowego, które stanowią integralną część opieki instytucjonalnej nad dziećmi.

Projektowane regulacje w obecnym kształcie naruszają fundamentalne zasady równości i niedyskryminacji, co potwierdzają obowiązujące akty prawne:

• Art. 32 ust. 2 Konstytucji RP stanowi, że „nikt nie może być dyskryminowany w życiu społecznym z jakiejkolwiek przyczyny”,
• Art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (Dz.U. z 2024 r. poz. 1175) zakazuje nierównego traktowania w dostępie do edukacji i usług społecznych, w szczególności ze względu na religię, światopogląd, niepełnosprawność i stan zdrowia,
• Art. 21 ust. 1 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej zakazuje wszelkiej dyskryminacji, w tym z uwagi na religię, światopogląd, wiek czy stan zdrowia.

Z perspektywy prawnej brak zapewnienia pełnowartościowych alternatyw żywieniowych dla dzieci z ograniczeniami dietetycznymi – niezależnie od ich przyczyny – stanowi przejaw nierównego traktowania i może prowadzić do wykluczenia określonych grup społecznych z dostępu do usług publicznych na równych zasadach. Tego rodzaju rozwiązania legislacyjne wymagają pilnej korekty w celu zapewnienia zgodności z Konstytucją RP, przepisami implementującymi prawo UE oraz Kartą Praw Podstawowych.

Green REV Institute apeluje o wprowadzenie obowiązku zapewnienia alternatywnych jadłospisów – w tym wegańskich – oraz mechanizmów systemowych, takich jak oficjalne wytyczne żywieniowe, obowiązkowe szkolenia dla personelu szkół i cateringów oraz formularze deklaracji diety rodziców. Fundacja krytykuje również używane w projekcie sformułowania takie jak „produkty naśladujące”, uznając je za stygmatyzujące.

W opinii osób eksperckich i Rzecznika Praw Obywatelskich, który już wcześniej zwracał uwagę na te problemy, brak alternatyw to naruszenie praw dziecka i międzynarodowych zobowiązań Polski. Dane Green REV Institute wskazują, że ponad 90% szkół w Polsce nie oferuje codziennie pełnowartościowych posiłków wegańskich.

Organizacja, wspierana przez ponad 60 innych podmiotów społecznych, domaga się zmian legislacyjnych, które zagwarantują, że każde dziecko – bez względu na przekonania, stan zdrowia czy styl życia – będzie miało prawo do zdrowego, bezpiecznego i niedyskryminującego posiłku w szkole.

Treść stanowiska pod linkiem: https://bezpiecznazywnosc.org/2025/07/14/stanowisko-green-rev-institute-dotyczace-projektu-rozporzadzenia-ministra-zdrowia/

Photo: Annie Spratt / Unsplash