Nowy Raport EAT-Lancet: sprawiedliwość i równość w systemach żywnościowych

Jak informuje Vegconomist 3 października 2025 r. w Sztokholmie zaprezentowany zostanie zaktualizowany raport Komisji EAT‑Lancet, będący kontynuacją dokumentu z 2019 roku. Publikacja ta ma na celu wskazanie, jak wyżywić rosnącą światową populację, nie przekraczając przy tym granic wytrzymałości Ziemi, a jednocześnie zapewniając zdrowie, sprawiedliwość i równość w systemach żywnościowych.

Komisja 2025 to rezultat trzyletniej współpracy 24 ekspertów z 17 krajów, której przewodzą Walter Willet, Johan Rockström i Shakuntala Thilsted. Raport zostanie opublikowany w czasopiśmie The Lancet, a jego główna prezentacja odbędzie się podczas EAT Stockholm Food Forum. W centrum uwagi znajduje się pytanie, które nabiera coraz większego znaczenia: jak zapewnić wszystkim ludziom zdrowe pożywienie, nie niszcząc przy tym naszej planety?

Raport 2025 stanowi kompleksową aktualizację wcześniejszych ustaleń, uwzględniając najnowsze dane naukowe z zakresu: zrównoważonych praktyk rolniczych i hodowlanych, modelowania ekonomicznego i polityk publicznych, zdrowia publicznego i żywienia, sprawiedliwości społecznej i równości, wpływu systemów żywnościowych na tzw. granice planetarne.

Jednym z kluczowych elementów nowego dokumentu jest modelowanie scenariuszowe – podobne do tego, jakie stosuje Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC). Dzięki niemu raport przedstawia konkretne, realistyczne ścieżki przejścia do bardziej sprawiedliwych i zrównoważonych systemów żywnościowych.

Nowością w raporcie jest silniejsze uwzględnienie różnorodności kulturowej i lokalnych uwarunkowań. Choć Komisja promuje globalne cele żywieniowe, podkreśla, że zdrowe diety muszą być dostosowywane do regionalnych realiów – klimatu, dostępności żywności, tradycji i możliwości ekonomicznych. W kontekście Polski oznacza to m.in. potrzebę promowania sezonowych, lokalnych warzyw, takich jak ziemniaki, kapusta, marchew, buraki, cebula czy groch, które stanowią część naszego dziedzictwa kulinarnego i mogą być podstawą zdrowej, zrównoważonej diety dostosowanej do warunków klimatycznych i ekonomicznych naszego kraju.

Jednym z najmocniejszych akcentów raportu jest nowe podejście do sprawiedliwości w systemach żywnościowych. Komisja zwraca uwagę na konieczność eliminowania nierówności w dostępie do zdrowej żywności oraz respektowania praw człowieka w całym łańcuchu żywnościowym – od pola po talerz.

Po publikacji raportu EAT‑Lancet w 2019 roku, kilka krajów – w tym Belgia, Niemcy i Norwegia – zaktualizowało swoje krajowe zalecenia żywieniowe, promując diety bogatsze w produkty roślinne. Oczekuje się, że wersja 2025 będzie miała jeszcze większy wpływ – zarówno na polityki publiczne, jak i działania organizacji międzynarodowych, przemysłu spożywczego i osób konsumenckich.

Zaktualizowany raport EAT-Lancet 2025 ma szansę na nowo zdefiniować globalne podejście do żywienia i rolnictwa. Promując zdrowie, sprawiedliwość i zrównoważony rozwój, Komisja wskazuje drogę do przyszłości, w której wszyscy ludzie mogą być dobrze odżywieni, a planeta może nadal wspierać życie.

Photo: MRC Témiscamingue / Unsplash