Jak uproszczenia WPR wpływają na klimat?

22 lipca 2025 roku Green REV Institute przedstawił swoje stanowisko wobec proponowanych przez Komisję Europejską zmian w rozporządzeniach regulujących funkcjonowanie Wspólnej Polityki Rolnej (WPR). Propozycje te, mimo deklarowanego celu uproszczenia procedur i zwiększenia elastyczności, budzą poważne obawy organizacji działających na rzecz środowiska, klimatu i sprawiedliwości społecznej. Green REV Institute zwraca uwagę, że uproszczenia nie mogą odbywać się kosztem ambitnych celów klimatycznych i środowiskowych UE.

Zwiększenie elastyczności bez jasno określonych ram może prowadzić do osłabienia standardów ochrony gleby, wody, klimatu i bioróżnorodności. Jako szczególnie niepokojące wskazano zmiany dotyczące norm GAEC 1 i GAEC 4. Podniesienie dopuszczalnego limitu zmniejszenia trwałych użytków zielonych z 5% do 10% może przyczynić się do degradacji siedlisk i zmniejszenia zdolności sekwestracji węgla. Z kolei uzależnienie definicji cieków wodnych od przepisów krajowych grozi wyłączeniem wielu ekosystemów rzecznych spod ochrony, co może mieć również skutki transgraniczne.

Green REV Institute pozytywnie ocenia kierunek wsparcia dla małych gospodarstw, jednak sprzeciwia się całkowitemu wyłączeniu ich z obowiązku spełniania warunkowości. W opinii organizacji każda jednostka otrzymująca środki publiczne powinna realizować przynajmniej podstawowe zobowiązania środowiskowe, dostosowane do skali działalności.

Szczególną krytykę wzbudzają zmiany w normie GAEC 2 dotyczącej ochrony torfowisk. Ich pominięcie w podstawowym poziomie ekoschematów uznane zostało za zagrożenie dla realizacji celów klimatycznych WPR. Green REV Institute apeluje o wzmocnienie wsparcia finansowego dla rolników i rolniczek, którzy podejmują się rewitalizacji torfowisk i wdrażania rozwiązań przyjaznych środowisku.

Organizacja wyraża również zaniepokojenie możliwością przekierowania środków z interwencji strukturalnych na nowe instrumenty doraźnej pomocy kryzysowej. Tego typu działania nie powinny prowadzić do ograniczenia finansowania na rzecz rozwiązań systemowych, takich jak agroekologia czy transformacja produkcji zwierzęcej na roślinną.

Propozycja usunięcia obowiązku aktualizacji planów strategicznych WPR względem nowych aktów prawnych UE w zakresie ochrony środowiska i klimatu budzi istotne zastrzeżenia. Zdaniem Green REV Institute może to prowadzić do braku spójności między polityką rolną a celami Zielonego Ładu, co osłabia integrację polityk i podważa sens transformacji.

W stanowisku wskazano również na konieczność głębokiej transformacji całego systemu żywnościowego. Organizacja przywołuje raport Food System Economics Commission, który wykazuje, że obecny model generuje ukryte koszty społeczne, zdrowotne i środowiskowe rzędu 15 bilionów dolarów rocznie – co stanowi aż 12% światowego PKB. To koszty związane m.in. z chorobami niezakaźnymi wywołanymi niezdrową dietą, niedożywieniem, utratą bioróżnorodności, zanieczyszczeniem wód i powietrza czy wylesianiem, a także z niskimi dochodami osób pracujących w sektorze rolno-spożywczym. Tymczasem szacunkowy koszt transformacji wynosi jedynie 200–500 miliardów dolarów rocznie, co odpowiada 0,2–0,4% globalnego PKB. Potencjalne zyski z tej zmiany sięgają 5–10 bilionów dolarów rocznie dzięki redukcji kosztów zdrowotnych i środowiskowych.

Green REV Institute apeluje do instytucji unijnych o odrzucenie zmian, które mogłyby osłabić ochronę środowiska, klimatu i praw obywatelskich i zamiast tego dążyć do rzeczywistej, sprawiedliwej transformacji rolnictwa i systemu żywnościowego w kierunku produkcji roślinnej, agroekologii i lokalnych łańcuchów dostaw.

Treść stanowiska dostępna pod linkiem: https://bezpiecznazywnosc.org/2025/07/24/zmiany-w-wpr-stanowisko-green-rev-institute/

Photo: Freepik