Zdrowa alternatywa czy ultraprzetworzona pułapka?

Nowy przewodnik opracowany przez The Good Food Institute Europe (GFI Europe) oraz Physicians Association for Nutrition (PAN International) rozprawia się z mitami na temat żywności ultraprzetworzonej (UPF). Przedstawia także fakty dotyczące roślinnych zamienników mięsa. Dokument, który opiera się na aktualnych dowodach naukowych, skierowany jest do specjalistów ochrony zdrowia, decydentów politycznych oraz osób działających na rzecz zrównoważonego rozwoju.

W debacie publicznej pojęcie „żywności ultraprzetworzonej” często bywa używane jako synonim produktów szkodliwych. Przewodnik zwraca jednak uwagę, że nie każda żywność klasyfikowana jako UPF (zgodnie z systemem NOVA) musi być niezdrowa. Choć wiele roślinnych zamienników mięsa technicznie spełnia kryteria ultraprzetworzonych produktów (UPF), znacznie różnią się one od wysokokalorycznych, ubogich w składniki odżywcze produktów, które zazwyczaj wiązane są z negatywnym wpływem na zdrowie.

Autorzy i autorki publikacji powołują się m.in. na przeglądy systematyczne i badania kliniczne, które pokazują, że zastąpienie przetworzonego mięsa produktami roślinnymi może przynosić korzyści zdrowotne – w tym poprawę profilu lipidowego, lepszą jakość diety i umiarkowaną redukcję masy ciała. Roślinne alternatywy mięsa zawierają zwykle mniej tłuszczów nasyconych, duże ilości białka oraz dodatkowy błonnik, czego brakuje w wielu tradycyjnych przetworzonych produktach mięsnych.

Celem przewodnika jest pomoc w lepszym zrozumieniu, jak naprawdę klasyfikować roślinne zamienniki mięsa – nie na podstawie uproszczonych kategorii czy sensacyjnych nagłówków, lecz rzetelnych danych naukowych.

Niewiele osób ma dziś wiedzę na temat składu i wartości odżywczej produktów roślinnych zastępujących mięso, mimo że temat ultraprzetworzonej żywności cieszy się dużym zainteresowaniem. W efekcie lekarze i dietetycy rzadko rekomendują je pacjentom jako element zdrowej diety, a to może być zmarnowana szansa. Odpowiednio dobrane produkty roślinne mogą ułatwić przejście na bardziej roślinny model żywienia, korzystny zarówno dla zdrowia, jak i środowiska. Przewodnik ma na celu uporządkowanie wiedzy w tej często polaryzującej debacie – wyjaśnia Roberta Alessandrini, dyrektorka Dietary Guidelines Initiative w PAN International i współautorka przewodnika.

Dokument podkreśla również, że nowoczesne technologie przetwarzania żywności mogą przynosić korzyści żywieniowe. Należą do nich m.in. zwiększenie biodostępności białka, wzbogacanie produktów w niezbędne składniki odżywcze oraz rozwój szerszej gamy zdrowych, zrównoważonych opcji żywieniowych wspierających osoby o szczególnych potrzebach w zakresie białka i błonnika – takich jak sportowcy, osoby starsze czy osoby dążące do utraty wagi.

Autorzy ostrzegają, że nieprecyzyjne definicje ultraprzetworzonych produktów spożywczych (UPF) mogą prowadzić do nieuzasadnionego odrzucania produktów, które w rzeczywistości mogą wspierać zdrowie i zrównoważony rozwój. Choć skład odżywczy tych produktów może się różnić, dobrze dobrane roślinne zamienniki mięsa stanowią wygodną, smaczną i wartościową opcję dla osób ograniczających spożycie mięsa, a jednocześnie pragnących zachować dotychczasowe nawyki kulinarne.

Przewodnik apeluje do instytucji zdrowia publicznego o opracowanie bardziej przejrzystych wytycznych żywieniowych, które pomogą konsumentom rozpoznawać zdrowsze opcje. Za pozytywny przykład wskazano Holandię – kraj, w którym roślinne zamienniki mięsa spełniające określone standardy odżywcze zostały już oficjalnie włączone do rekomendacji dietetycznych.

Nowa publikacja to ważny krok w stronę bardziej racjonalnej, zniuansowanej dyskusji o żywności ultraprzetworzonej i diecie roślinnej. Przypomina, że sama etykieta „UPF” nie mówi wiele – liczy się przede wszystkim skład produktu, jego wartość odżywcza, miejsce w kontekście całej diety oraz rzeczywisty wpływ na zdrowie i środowisko.

Przewodnik dostępny do pobrania tutaj.

Przeczytaj także: Europa cenzuruje branżę roślinnych alternatyw.

Photo: LikeMeat / Unsplash