Dzieci na celowniku przemysłu spożywczego – UNICEF alarmuje

UNICEF zaprezentował najnowszy raport poświęcony problematyce żywienia dzieci, zatytułowany „Feeding Profit. How food environments are failing children”. Autorzy zwracają uwagę, że współczesne otoczenie żywieniowe, w jakim dorastają najmłodsi, coraz częściej kształtowane jest przez tanie i wysokoprzetworzone produkty spożywcze. To właśnie one dominują na rynku, stopniowo wypierając zdrowsze i bezpieczniejsze alternatywy.

Raport analizuje dane dotyczące stanu odżywienia i jakości diety dzieci i młodzieży z różnych źródeł międzynarodowych (UNICEF, WHO, Bank Światowy, NCD-RisC, Global Diet Quality Project) oraz wyniki globalnej ankiety wśród młodych ludzi na temat ich ekspozycji na reklamy niezdrowej żywności. Dodatkowo uwzględnia dowody z badań nad wysokoprzetworzoną żywnością, napojami słodzonymi i komercyjnie produkowaną żywnością uzupełniającą, badając czynniki kształtujące niezdrowe środowiska żywieniowe.

Kluczowe wnioski:

• Globalny problem: 5% dzieci poniżej 5 lat i 20% dzieci i młodzieży 5–19 lat mają nadwagę.
• Szybki wzrost w krajach o niskich i średnich dochodach: Od 2000 r. nadwaga dzieci i młodzieży w tych krajach wzrosła ponad dwukrotnie, odpowiadając obecnie za 81% globalnego obciążenia nadwagą.
• Otyłość przewyższa niedowagę: W 2025 r. globalna częstość otyłości (9,4%) u dzieci 5–19 lat po raz pierwszy była wyższa niż niedowagi (9,2%).
• Rosnąca liczba przypadków otyłości: W 2022 r. 42% dzieci z nadwagą miało otyłość (163 mln z 391 mln).
• Niezdrowe diety od wczesnego dzieciństwa: Ponad połowa małych dzieci w krajach o niskich i średnich dochodach spożywa słodkie produkty lub napoje codziennie.
• Słodkie, słone i wysoko przetworzone produkty są powszechne w diecie dzieci i młodzieży i utrzymują się w okresie dorastania.

Po raz pierwszy na świecie otyłość wśród dzieci i nastolatków przewyższyła liczbę przypadków niedowagi. Na świecie aż 391 milionów dzieci zmaga się z nadwagą, spośród których 188 milionów są otyłe. Problem nie dotyczy już tylko krajów bogatych. Szczególnie szybko rośnie w państwach o niskich i średnich dochodach, które nadal próbują uporać się z niedożywieniem, a jednocześnie wchodzą w spiralę chorób cywilizacyjnych.

Dzieci dorastają w otoczeniu przesyconym słodkimi napojami, słonymi i słodkimi przekąskami czy fast foodami. Produkty te są tanie, łatwo dostępne i niezwykle agresywnie reklamowane – także w szkołach i przestrzeni cyfrowej. UNICEF ostrzega, że konsekwencje są niezwykle poważne. Niezdrowe diety zwiększają ryzyko nadwagi, otyłości i innych schorzeń kardiometabolicznych u dzieci i młodzieży, w tym nadciśnienia, podwyższonego poziomu glukozy we krwi oraz nieprawidłowych poziomów lipidów. Problemy zdrowotne mogą utrzymywać się w dorosłym życiu, zwiększając ryzyko chorób niezakaźnych, w tym cukrzycy typu 2, chorób sercowo-naczyniowych oraz niektórych nowotworów. Nadwaga i otyłość wiążą się również z niską samooceną, lękiem i depresją wśród dzieci i młodzieży. Rodzice ponoszą emocjonalny ciężar problemów zdrowia psychicznego swoich dzieci oraz finansowe konsekwencje wyższych wydatków medycznych i utraconych dochodów związanych z opieką nad nimi. Gospodarki na całym świecie już teraz borykają się ze wzrastającymi kosztami opieki zdrowotnej i spadkiem wydajności pracy z powodu rosnącej nadwagi i otyłości.

Organizacja podkreśla, że nieetyczne praktyki koncernów spożywczych (od celowania reklam w dzieci, po blokowanie regulacji) uniemożliwiają skuteczną ochronę najmłodszych. Korporacje wykorzystują swoją siłę ekonomiczną i polityczną, by utrwalać model oparty na wysokoprzetworzonych produktach, nawet w czasie kryzysów humanitarnych.

„Dzieci potrzebują dobrej jakości odżywiania, aby rozwijać swoje ciało i umysł. To one są najbardziej narażone na skutki niezdrowego żywienia. Jednak nie musi tak być. Wiemy, że kompleksowe, obowiązkowe środki prawne i polityki – w tym ograniczenia marketingu, oznakowanie produktów spożywczych oraz podatki na niezdrowe produkty i napoje – mogą chronić dzieci i młodzież” – podkreśla w przedmowie do raportu Catherine Russell, dyrektorka wykonawcza UNICEF.

UNICEF apeluje do rządów o odważne reformy. Przedstawia program transformacji środowisk żywieniowych dzieci poprzez osiem kluczowych działań wraz z rekomendacjami dla rządów, społeczeństwa obywatelskiego, przemysłu spożywczego i napojowego oraz innych podmiotów. Wśród priorytetów wymienia wprowadzenie podatków na napoje słodzone, zakaz reklamy fast foodów w szkołach i internecie, obowiązkowe oznakowanie produktów oraz wsparcie finansowe dla lokalnej, zdrowej żywności. Szczególne znaczenie ma także angażowanie młodych ludzi w debatę o tzw. sprawiedliwości żywieniowej.

Treść raportu dostępna tutaj: Feeding Profit. How food environments are failing children

Photo: pvproductions on Freepik