Czy Polska będzie miała plan dla dywersyfikacji białka?

23 września 2025 r. w Sejmie odbyło się posiedzenie Podkomisji stałej ds. dobrostanu zwierząt gospodarskich i ochrony produkcji zwierzęcej oraz zwalczania chorób zakaźnych zwierząt. Obradom przewodniczyła posłanka Małgorzata Tracz, aktywnie działająca na rzecz promocji i rozwoju rynku żywności roślinnej w Polsce.

Tematem przewodnim posiedzenia była możliwość wprowadzenia w Polsce „Planu Działania na rzecz żywności roślinnej”, wzorowanego na duńskim Plant-based Action Plan. W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, m.in. Zastępca Dyrektora Departamentu Hodowli i Ochrony Roślin – Krzysztof Smaczyński, a także reprezentanci Polskiego Związku Producentów Żywności Roślinnej, właściciele firm z branży, eksperci, posłowie i posłanki.

Dania jako pierwszy kraj w Europie wdrożyła narodowy plan wspierający rozwój sektora żywności roślinnej. Polska dyskusja dotyczyła tego, czy podobne rozwiązania mogą stać się elementem poprawy bezpieczeństwa żywnościowego, wsparcia dla rolnictwa ekologicznego oraz wyrównania szans pomiędzy branżą mięsną a roślinną.

Małgorzata Tracz podkreśliła, że kluczowe jest międzyresortowe podejście – współpraca Ministerstwa Rolnictwa, Ministerstwa Zdrowia i Ministerstwa Edukacji. Równie ważna jest międzybranżowa zgoda: w debacie powinni uczestniczyć nie tylko producenci żywności roślinnej, ale także przedstawiciele sektora mięsnego. Wskazała również na potrzebę stosowania zielonych zamówień publicznych – przykładem jest Rybnik, gdzie dzięki szkoleniom udało się wprowadzić strączki do zamówień publicznych.

W trakcie obrad swoje wystąpienie przedstawiła Morgan Janowicz, reprezentująca Green REV Institute i Federację Bezpieczna Żywność. Wskazała na konieczność strategicznego podejścia do transformacji systemu żywnościowego w Polsce:

„Systemy żywności oparte na większym udziale produktów roślinnych są bardziej odporne na zakłócenia w łańcuchach dostaw i mniej zależne od importu mięsa, jaj czy nabiału. To buduje bezpieczeństwo i odporność państwa w czasach kryzysów, konfliktów i pandemii.”

Podkreśliła również, że Dania stworzyła spójny plan łączący wsparcie dla gospodarstw, innowacje, przetwórstwo i promocję. To model, który zamiast antagonizować rolników, buduje współpracę między rolnictwem, przemysłem i administracją.

Wśród konkretnych postulatów znalazły się:

• Dywersyfikacja upraw i wsparcie dla roślin białkowych (groch, bobik, fasola, oleiste), aby zmniejszyć zależność od importowanej soi.
• Wsparcie dla rolnictwa ekologicznego i drobnych przetwórców poprzez dopłaty i granty na adaptację gospodarstw oraz inwestycje w lokalne przetwórstwo roślinne.
• Zamówienia publiczne jako koło zamachowe – zwiększenie udziału dań roślinnych w szkołach, szpitalach i instytucjach publicznych.
• Budowanie odporności w praktyce – lokalne uprawy roślinne zajmują mniej powierzchni i wymagają prostszych kanałów dystrybucji, co czyni system bardziej odpornym na kryzysy.

Morgan Janowicz zaproponowała przygotowanie „Strategii dla Bezpiecznej Żywności”, która powinna łączyć rozwój produkcji białkowych roślin lokalnych, wsparcie dla przetwórstwa, mechanizmy finansowania i politykę zakupów publicznych. Jej zdaniem obecna Strategia Rozwoju Kraju do 2035 r. pomija temat żywności, co należy pilnie zmienić.

Posiedzenie z 23 września 2025 r. zainicjowało poważną debatę o przyszłości polskiej polityki żywnościowej. Polska stoi przed szansą wdrożenia rozwiązań wzorowanych na duńskim modelu, które mogłyby wzmocnić bezpieczeństwo żywnościowe, wesprzeć rolnictwo ekologiczne i otworzyć drogę do rozwoju dynamicznego sektora żywności roślinnej. Jak podkreślała Małgorzata Tracz, „cel jest prosty – równe szanse dla branży roślinnej i mięsnej, rozwój nowego sektora w gospodarce i umożliwienie konsumentom swobodnego wyboru diety”.

Photo: Małgorzata Tracz

Przeczytaj także: Dywersyfikacja białka – wyzwanie dla polskiego rolnictwa