Panie Ministrze, potrzebujemy Strategii Bezpiecznej Żywności

Koalicja na rzecz Sprawiedliwej Żywności oraz Federacja Bezpieczna Żywność skierowały list do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Stefana Krajewskiego. W liście apelują o opracowanie i wdrożenie Strategii Bezpiecznej Żywności, która kompleksowo uwzględni wszystkie elementy systemu żywnościowego w Polsce. Podkreślają, że bezpieczeństwo żywności to nie tylko dostęp do jedzenia, ale także zdrowie, edukacja, sprawiedliwość społeczna i zrównoważony rozwój.

„Bezpieczna żywność to żywność, której produkcja nie niszczy środowiska naturalnego i nie wzmacnia negatywnych skutków katastrofy klimatycznej. Prawo do bezpiecznej żywności to prawo do zdrowia, do życia w czystym środowisku, a także wyraz poszanowania praw człowieka i zwierząt” – apelują sygnatariusze i sygnatariuszki.

Dominującą rolę w polskim systemie dystrybucji żywności pełnią sieci handlowe, co prowadzi do koncentracji rynku i ogranicza dostęp konsumentów do lokalnych, zdrowych i zrównoważonych produktów. Ich dominacja narusza prawa rolników do uczciwych dochodów, ogranicza prawo konsumentów do pełnej informacji i kształtuje codzienne wybory żywieniowe młodzieży. Badania pokazują, że młodzi ludzie sięgają głównie po łatwo dostępne, szybkie i przetworzone produkty, nawet jeśli aspirują do zdrowszego odżywiania. Szkoła odgrywa w tym procesie minimalną rolę – główny wpływ mają dostępne w sklepach produkty oraz decyzje rodziców.

Problem ten ma wymiar społeczny i zdrowotny: według danych UNICEF, w 2022 roku około 27% dzieci poniżej 5. roku życia w Polsce żyło w skrajnym ubóstwie żywnościowym, a coraz więcej młodych ludzi cierpi na nadwagę i otyłość. Ubóstwo żywnościowe oraz ograniczony dostęp do zdrowych produktów, w połączeniu z niewystarczającą edukacją żywieniową, pogłębia nierówności zdrowotne i ogranicza możliwości podejmowania świadomych decyzji żywieniowych.

Systemowe zmiany, takie jak poprawa edukacji żywieniowej, odbudowa więzi w systemie żywnościowym oraz zwiększenie dostępu do zdrowej żywności, są niezbędne zarówno do ochrony zdrowia i środowiska, jak i wzmocnienia pozycji rolników wobec dominujących korporacji kontrolujących produkcję, dystrybucję i marketing żywności.

W związku z tym konieczne jest opracowanie Strategii Bezpiecznej Żywności, która:

• wspiera lokalne systemy żywnościowe poprzez promowanie krótkich łańcuchów dostaw oraz wsparcie rolników i producentów wysokiej jakości żywności;
• stawia na systemową edukację żywieniową, wprowadzając programy w szkołach zwiększające świadomość młodzieży na temat zdrowego odżywiania, wpływu żywności na zdrowie i środowisko oraz respektowania prawa do żywności w placówkach zbiorowego żywienia;
• wzmacnia transparentność i odpowiedzialność sieci handlowych, w tym obowiązek ujawniania pochodzenia i jakości produktów, zapewniając konsumentom dostęp do pełnej informacji;
• wspiera grupy marginalizowane poprzez programy zapewniające dostęp do zdrowej i lokalnej żywności oraz ewaluację skuteczności wszystkich programów pomocowych, w tym Programu „Fundusze Europejskie – Pomoc Żywnościowa”;
• zapewnia godne dochody dla rolników oraz przygotowuje ich do transformacji w kierunku systemów zrównoważonych i odpornych na zmiany klimatu;
• reguluje działalność sieci handlowych i korporacji, przywracając równowagę w systemie żywnościowym.

Wdrożenie takiej strategii przyczyni się do poprawy jakości życia obywateli i obywatelek, zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich oraz budowy sprawiedliwego i odpornego systemu żywnościowego w Polsce.

Photo: . Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi