Federacja Bezpieczna Żywność apeluje o zmiany w szpitalnym menu

Federacja Bezpieczna Żywność przedstawiła oficjalne stanowisko wobec projektu rozporządzenia Ministerstwa Zdrowia z dnia 16 czerwca 2025 r. dotyczącego standardów organizacyjnych żywienia w szpitalach. Choć dokument uznaje rolę żywienia jako integralny element procesu leczenia, organizacja wyraziła szereg poważnych zastrzeżeń dotyczących braku systemowych gwarancji ochrony praw pacjentów – szczególnie w kontekście przekonań religijnych, światopoglądowych i etycznych.

Federacja zwraca uwagę, że projekt rozporządzenia nie zapewnia każdemu pacjentowi realnego dostępu do posiłków dostosowanych do jego indywidualnych potrzeb. Dotyczy to przede wszystkim diet wegańskich, roślinnych, eliminacyjnych oraz zgodnych z wyznaniem. Choć projekt zawiera zapis o uwzględnianiu przekonań pacjentów przy doborze diety, w praktyce pozostawia decyzję w gestii lekarza, bez odpowiednich zabezpieczeń organizacyjnych.

Szczególną krytykę wzbudza brak przepisów dotyczących dostępności diet wegańskich dla dzieci i młodzieży. Projekt przewiduje jedynie dietę wegetariańską dla najmłodszych, co – według Fundacji – wyklucza dzieci żywiące się w sposób wegański z powodów etycznych lub religijnych. Taka sytuacja narusza prawo rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, a także ogranicza konstytucyjne i międzynarodowe prawa pacjenta.

Federacja wskazuje, że projekt może naruszać:

• art. 32 Konstytucji RP (zakaz dyskryminacji),
• art. 53 (wolność sumienia i religii),
• art. 48 (prawo rodziców do wychowania dzieci zgodnie z przekonaniami),
• art. 9 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (wolność wyznania i przekonań),

oraz przepisy Karty Praw Podstawowych UE.

Brak dostępnych opcji żywieniowych zgodnych z przekonaniami pacjenta godzi w jego godność, a także pogłębia poczucie wykluczenia i zależności instytucjonalnej.

Brak gwarancji dla osób żywiących się w sposób wykluczający produkty odzwierzęce to nie tylko problem systemowy, ale i głęboko etyczny – podkreśla Monika Kohut, członkini zarządu Federacji Bezpieczna Żywność. Niezapewnienie takiej opcji w szpitalach ignoruje realne potrzeby pacjentów, dla których sposób odżywiania wynika z troski o życie innych istot. To, co trafia na talerz, bywa równie ważne jak to, co zapisano w karcie leczenia. Pomijanie tych kwestii sprawia, że każda zmiana pozostaje powierzchowna i wykluczająca.

Do podobnych wniosków dochodzi Anna Chęć, również z Federacji Bezpieczna Żywność: Dlaczego osoby o wysokiej etyce, dbające o klimat, pragnące zdrowo się odżywiać i wyznające konkretne zasady mają głodować w szpitalu? To pytanie nasuwa się podczas lektury projektu nowego rozporządzenia, które w obecnym kształcie ignoruje realną różnorodność światopoglądową polskiego społeczeństwa. Jest to naruszenie podstawowych praw człowieka. Obowiązkiem państwa jest nie tylko leczenie, ale także ochrona godności pacjenta. Zadaniem szpitali jest zapewnienie opieki medycznej oraz promowanie postaw szanujących różnorodność. Żywienie to nie kwestia drugorzędna – stanowi integralną część opieki oraz wyraz szacunku dla autonomii i wartości każdego pacjenta.

Fundacja wzywa do uzupełnienia rozporządzenia o obowiązek systemowego zapewniania diet zgodnych z przekonaniami pacjentów (o ile nie ma przeciwwskazań medycznych), rozszerzenie katalogu diet o dietę wegańską oraz inne diety eliminacyjne (np. zgodne z religią), zniesienie wymogu medycznego uzasadniania prośby o dietę światopoglądową oraz jednoznaczne zapisy nakładające obowiązek dostosowania organizacji żywienia w szpitalach do różnorodnych potrzeb pacjentów.

Stanowisko Federacji Bezpieczna Żywność stanowi apel o prawdziwie inkluzywny i równoprawny system żywienia w polskich szpitalach. Organizacja podkreśla, że poszanowanie godności i autonomii pacjenta powinno być fundamentem każdej reformy systemu opieki zdrowotnej. Bez uwzględnienia różnorodności przekonań żywieniowych, nawet najlepiej zaprojektowane reformy pozostaną – jak zaznaczono – jedynie deklaratywne.

Treść stanowiska pod linkiem: https://bezpiecznazywnosc.org/2025/07/16/stanowisko-federacji-bezpieczna-zywnosc-dotyczace-zywienia-w-szpitalach/

Photo: Freepik